Pamięć SWAP nazywana jest inaczej „pamięcią wymiany” i może być wykorzystywana jako rozszerzenie dostępnej pamięci operacyjnej. Rozwiązanie to ma wiele zalet, ale niesie ze sobą również pewne ryzyko.
Pamięć wymiany stanowi połączenie dostępnej pamięci fizycznej (RAM) i pamięci wymiany (SWAP). Kiedy systemowi brakuje pamięci dla nowego procesu, w pamięci SWAP umieszczane są dane znajdujące się w pamięci RAM w celu zwolnienia miejsca. Proces przenoszenia danych między pamięcią rzeczywistą a wirtualną nazywany jest „wymianą” (ang. swapping-out), natomiast wydzielona na ten proces przestrzeń na dysku, w postaci oddzielnej partycji lub pliku, nosi nazwę „przestrzeni wymiany”. Służy ona do przechowywania danych, które nie są w danej chwili używane aż do momentu, gdy ponownie będą potrzebne. Pamięć RAM dzielona jest na tzw. strony, czyli mniejsze kawałki, których fizyczne położenie jest mapowane w pamięci operacyjnej do wirtualnego położenia w przestrzeni wymiany, w celu ułatwienia do nich dostępu procesowi. Pamięć operacyjna jest znacznie szybsza, dlatego w pamięci SWAP umieszczane są rzadko używane strony pamięci, aby dostęp do tych często używanych był prostszy i szybszy. W sytuacji, gdy uruchomiony na komputerze proces potrzebuje więcej pamięci operacyjnej, niż dostępne jest w systemie, pamięć RAM zwalniana jest poprzez przeniesienie jednej lub więcej nieużywanych w ostatnim czasie stron do pamięci wymiany. Jeśli z kolei proces potrzebuje dostępu do „wymienionej” wcześniej pamięci RAM, odpowiednie strony są pobierane z pamięci SWAP i z powrotem przenoszone do pamięci operacyjnej.
Używanie pamięci wymiany ma wiele zalet. Najważniejsza z nich to zwiększenie ilości pamięci, dla procesów, które powodują duże jej zużycie. SWAP działa jako uzupełnienie pamięci operacyjnej w sytuacjach, gdy okazuje się ona niewystarczająca. Ponadto pamięć wymiany pozwala na przechowywanie na dysku aplikacji, które w danej chwili nie są potrzebne. Gdy zachodzi potrzeba, można je ponownie uruchomić, a do tego czasu system operacyjny może używać pamięci, którą by zajmowały do innych celów, np. jako podręcznej pamięci dyskowej. Odpowiednia ilość pamięci SWAP zapobiega również awariom systemu, bo chroni przed sytuacją, kiedy dla jakiegoś procesu brakuje pamięci.
Wykorzystywanie pamięci wymiany nie jest raczej przyczyną problemów, ale może być ich zwiastunem, gdy zaobserwujemy nadmierne jej używanie. Najważniejsza wada dotyczy wolnego działania systemu. Dzieje się tak dlatego, że dostęp do dysku i zapisywania na nim danych działa wolniej niż dostęp i zapisywanie w pamięci. W rezultacie stosowania pamięci SWAP następuje zwiększenie użycia dysku, co skraca jego żywotność. Jeśli nie jest on wystarczająco szybki, może się zdarzyć, że nie będzie nadążał za procesem przenoszenia i zapisywania danych, co spowodować może spowolnienie, a nawet dławienie się całego systemu. Z kolei w przypadku dysków SSD intensywne swapowanie może spowodować drastyczne skrócenie czasu ich życia (dyski SSD mają deklarowaną przez producentów żywotność wyrażaną w liczbie zapisań, które mogą zostać dokonane na dysku). Prawidłowo wykorzystywana przestrzeń wymiany może jednak przynieść wiele korzyści, dlatego ważne jest odpowiednie nią zarządzanie.